Türkiye’de BES Sistemi Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Türkiye’de uzun vadeli finansal güvenlik sağlayan sistemlerden biri olan Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), bireylerin emeklilik dönemlerinde ek bir gelir elde etmelerini amaçlayan gönüllü bir tasarruf ve yatırım programıdır. Sosyal güvenlik sistemine ek olarak çalışan, bireysel katkılara dayanan bu sistem, hem devletin sunduğu emeklilik gelirini desteklemek hem de bireyleri tasarrufa teşvik etmek için hayata geçirilmiştir. Peki, bireysel emeklilik nedir, nasıl işler ve katılımcılara ne gibi avantajlar sağlar?
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) Nedir?
Bireysel Emeklilik Sistemi, 2003 yılında yürürlüğe girmiş ve bireylerin düzenli katkılarla birikim yapmalarını teşvik eden özel bir emeklilik planıdır. Katılımcılar, belirledikleri katkı payı kadar ödeme yaparak, bu ödemelerin uzman portföy yöneticileri tarafından yatırım araçlarında değerlendirilmesini sağlarlar. BES’e katılan bireyler, sistemde en az 10 yıl kaldıktan ve 56 yaşını tamamladıktan sonra emekli olmaya hak kazanır.
BES’in Amacı Nedir?
BES’in temel amacı, bireylerin aktif çalışma hayatları sona erdiğinde, ek bir gelir kaynağına sahip olmalarını sağlamaktır. Bu sistem sayesinde:
- Bireyler düzenli olarak tasarruf eder.
- Uzun vadeli yatırımlarla birikimlerini değerlendirir.
- Emeklilik dönemlerinde maddi rahatlık sağlarlar.
Devlet Katkısı Ne Kadar?
Bireysel Emeklilik Sistemi’ni cazip kılan unsurlardan biri de devlet katkısıdır. Türkiye’de devlet, her bireyin ödediği katkı payının %30’u kadar ek katkı yapar. Bu katkı, katılımcının kendi adına açılan devlet katkısı hesabına yatırılır. Ancak devlet katkısından yararlanmak için şu şartlar göz önünde bulundurulmalıdır:
- Katılımcı 3 yıl dolmadan sistemden çıkarsa devlet katkısını alamaz.
- 3-6 yıl arasında çıkanlar devlet katkısının %15’ini,
- 6-10 yıl arasında çıkanlar %35’ini,
- 10 yılı dolduranlar %60’ını,
- 10 yıl kalıp 56 yaşını dolduranlar ise devlet katkısının tamamını alabilir.
BES’e Kimler Katılabilir?
18 yaşını doldurmuş ve Türkiye’de ikamet eden her birey gönüllü olarak bireysel emeklilik sistemine katılabilir. Ayrıca, 2021 yılında yapılan düzenleme ile 18 yaş altındaki bireyler de velileri aracılığıyla sisteme dahil olabilmektedir.
Otomatik Katılım Sistemi Nedir?
Türkiye’de 2017 yılında başlatılan Otomatik Katılım Sistemi (OKS) ile birlikte kamu ve özel sektörde çalışan bireyler, çalışmaya başladıkları anda otomatik olarak BES’e dahil edilir. Çalışanlar isterlerse 2 ay içerisinde sistemden çıkabilirler, ancak sistemde kalmaları halinde devlet tarafından ek katkılar da sunulur. Örneğin:
- 1.000 TL hoş geldin katkısı,
- Emeklilikte birikimin %5’i kadar ek devlet katkısı gibi teşvikler söz konusudur.
BES’te Birikimler Nasıl Değerlendirilir?
Katılımcıların yaptığı ödemeler, emeklilik şirketleri tarafından kurulan emeklilik yatırım fonları aracılığıyla değerlendirilir. Bu fonlar;
- Hisse senedi,
- Tahvil,
- Altın,
- Katılım fonları gibi çeşitli yatırım araçlarından oluşur.
Katılımcılar risk profillerine ve tercihlerine göre fon dağılımlarını seçebilir veya zaman içerisinde değiştirebilir.
Bireysel Emeklilik Sisteminin Avantajları Nelerdir?
- %30 devlet katkısı ile birikimlerin hızlı büyümesi,
- Uzun vadeli yatırım disiplini kazandırması,
- Emeklilik döneminde ek gelir sağlaması,
- Miras bırakılabilir olması (katılımcının vefatı halinde birikimler varislere geçer),
- Fonlar arası geçiş esnekliği sayesinde yönetim kolaylığı.
BES’ten Nasıl Emekli Olunur?
Sistemden emekli olabilmek için iki şartı sağlamak gerekir:
- Sistemde en az 10 yıl kalmak,
- 56 yaşını doldurmuş olmak.
Bu koşullar yerine getirildiğinde bireyler toplu para ya da aylık maaş şeklinde ödeme alabilirler. Ayrıca, bireyler isterlerse emekli olduktan sonra da sistemde kalıp birikimlerini değerlendirmeye devam edebilir.
BES’e Katılmadan Önce Nelere Dikkat Edilmeli?
- Tercih edilen emeklilik şirketinin güvenilirliğine ve fon performanslarına bakılmalıdır.
- Fon yönetim ücretleri ve kesinti oranları karşılaştırılmalıdır.
- Otomatik katılım ile BES’e dahil olanlar, bireysel olarak da başka bir emeklilik planına katılabilir.
Bireysel Emeklilik Geleceğe Atılan Güvenli Bir Adımdır
Bireysel Emeklilik Sistemi, Türkiye’de emeklilik sonrası dönemi güvence altına almak isteyen bireyler için önemli bir finansal araçtır. Özellikle devlet katkısı gibi teşvikler sayesinde, küçük tasarruflarla büyük birikimlere ulaşmak mümkündür. Uzun vadeli finansal hedefleriniz için bir emeklilik planı oluşturmak, hem bugününüzü hem de geleceğinizi güvence altına almanın akıllıca bir yoludur.
